W diecezji używane są programy i podręczniki dla klas:
I-VI szkoły podstawowej - jezuickie,
I-III gimnazjum - ks. prof. Szpeta,
II-IV liceum - jezuickie pod red. ks. Charytańskiego.
Żaden z wymienionych programów i podręczników nie ma jeszcze numeru. Ta sprawa ma być, zgodnie z decyzją Ks. Biskupa Przewodniczącego Komisji, szybko załatwiona dla dotychczasowych programów do szkoły podstawowej i liceum. Potrzeba jednak, by któraś z Kurii miejsca wydania materiałów złożyła odpowiedni wniosek. Myślę, że to kwestia 2-3 tygodni.
Inaczej jest natomiast z programem poznańskim dla gimnazjum. Program ten jest obecnie w trakcie postępowania zatwierdzającego na teren całej Polski. Sądzę, że otrzyma on zatwierdzenie na najbliższym posiedzeniu Komisji Wychowania, czyli w styczniu-lutym.
Odnośnie do podręczników odpowiedzi są analogiczne.
Jestem autorem programu autorskiego dla szkół ponadpodstawowych. Program autorski został zatwierdzony przez Wydział Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej dnia 1 września 2000 roku. Dziś rozmawiałem z Konsultantem d.s. Katechezy w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli, który powiedział mi, że nie jest wymagane dodatkowe zatwierdzenie programu na poziomie diecezji, jeśli już nastąpiło ono już w roku 2000. Jednocześnie zasugerował wysłanie programu do Księdza, jako Koordynatora Biura Programowania Katechezy, do zatwierdzenia jako program diecezjalny. Jednak po dokładnym przestudiowaniu stron www Komisji d.s. Wychowania Katolickiego, gdzie mowa była o zatwierdzeniu programów na poziomie diecezji przeczytałem, że właściwie organem kierującym wniosek wraz z dwoma załączonymi programami jest Wydział Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej.
Czy zatem moje postępowanie ma być następujące:
Ponowne porozumienie się z Wydziałem Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej, przesłanie na ręce Dyrektora Wydziału dwóch egzemplarzy programu autorskiego, prośbę o wystawienie wniosku do Koordynatora Biura Programowania Katechezy o zatwierdzenie programu diecezjalnego a dalej sprawy załatwiać będzie Wydział Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej?
Albo ma to być tok postępowania: porozumienie z Dyrektorem Wydziału, przedstawienie do podpisania wniosku o zatwierdzenie programu w Biurze Programowania Katechezy, przesłanie indywidualnie programu do wpisania do rejestru?
Istotnie, programy diecezjalne są przez Biuro nie zatwierdzane, a jedynie rejestrowane. Możliwa jest też teoretycznie rejestracja programu dla liceum starego typu, o ile miejscowa Kuria o to by wystąpiła, ale ta rejestracja miałaby charakter kadłubowy: dotyczyłaby zgody na używanie programu:
- do 30 VIII 2002 r. w klasie II,
- do 30 VIII 2003 r. w klasie III,
- do 30 VIII 2004 r. w klasie IV.
Ponieważ od 1 IX 2002 r. rozpoczyna działalność nowe, 3-letnie liceum, dlatego warto raczej rozważyć jeden z wariantów:
- dostosować dotychczasowy program do nowej szkoły, o rok krótszej,
- przyjąć nowy program dla całej Polski nr AZ-4-01/1 i podjąć na szczeblu diecezji (a może zakonu) trud opracowania podręczników dla tego etapu edukacyjnego.
Jeśli chodzi o tok postępowania, to pytanie jest ogólniejsze i na nie odpowiadam następująco. Nie jest istotne, kto przesyła do Biura dwa egzemplarze programu. Istotne jest, by pismo przewodnie wystawił Wydział Nauki Katolickiej i by w tym piśmie był potwierdzony fakt, że dany program autorski został zatwierdzony na terenie diecezji.
Czy program autorski może obowiązywać poza szkołą, dla której został zatwierdzony? ks. Paweł Sobstyl
Program autorski, który ma nie tylko zgodę Kurii, ale został przez biskupa diecezjalnego przesłany do Komisji Wychowania w celu nadania numeru, może być używany na terenie całej diecezji dla typu szkoły, dla którego został zatwierdzony. Sam fakt zgłoszenia programu w Komisji Wychowania oznacza bowiem, że biskup traktuje go jako program diecezjalny, a nie jedynie dla jednego nauczyciela czy jednej szkoły.
Czy absolwent dawnego ATK, Wydziału Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych, kierunku historia (w zakresie historii Kościoła), ma kwalifikacje do nauczania religii w szkole?
Zgodnie z Porozumieniem pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii - do nauczania religii w szkołach publicznych konieczne jest:
1. w dotychczasowych szkołach średnich ogólnokształcących i średnich zawodowych oraz w szkołach ponadgimnazjalnych - bądź ukończenie studiów teologicznych, bądź uzupełnienie wykształcenia wyższego z innego kierunku w postaci studiów podyplomowych lub kolegium teologicznego,
2. w dotychczasowych szkołach zasadniczych oraz w przedszkolach, sześcioletnich szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach zawodowych - przynajmniej ukończenie kolegium teologicznego.
W powyższym pytaniu opisana jest sytuacja absolwenta, który nie ukończył studiów teologicznych. Stąd wynika, że do nabycia kwalifikacji do nauczania religii w szkole konieczne jest uzupełnienie przez tę osobę studiów o teologiczno-katechetyczne studia podyplomowe lub na kolegium teologicznym.
Czy absolwenci Instytutu Studiów nad Rodziną w Łomiankach posiadają wystarczające kwalifikacje do nauczania religii w szkołach i zdobywania stopni awansu zawodowego nauczycieli?
Kwalifikacje do nauczania religii określa Porozumienie między KEP a MEN z 6 IX 2000. Według tego dokumentu, kwalifikacje winny mieć charakter pedagogiczny i przedmiotowy.
Kwalifikacje pedagogiczne obejmują 270 godzin z pedagogiki, psychologii, dydaktyki, katechetyki oraz 150 godzin pozytywnie ocenionych praktyk pedagogicznych w szkole. Jest pytanie, czy Pani takie kwalifikacje nabyła.
Kwalifikacje pedagogiczne wiążą się z ukończeniem studiów teologicznych magisterskich lub na poziomie kolegium. Ponieważ kierunek Pani studiów to nauki o rodzinie, winna się Pani zwrócić do Dyrektora Instytutu z zapytaniem, czy studia realizują wymiar godzinowy teologii na poziomie Kolegium Katechetycznego. W tym wypadku możliwe bowiem byłoby zaliczenie Pani do następującej grupy określonej w Porozumieniu:
Osoby świeckie i zakonne, które ukończyły wyższe studia magisterskie bez przygotowania teologicznego, ale przygotowanie to uzupełniły w formie teologiczno-katechetycznych studiów podyplomowych lub kolegium teologicznego prowadzonego zgodnie z zasadami ustalonymi przez Konferencję Episkopatu Polski, zwanego dalej "kolegium teologicznym".
Jaki dokument prawa oświatowego (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 IV 1992 w sprawie sposobu i warunków organizowania nauki religii; Porozumienie pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 10 IX 2002 w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli; Ustawa Karta Nauczyciela z 26 I 1982)określa kwalifikacje zawodowe nauczycieli religii?
Określenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli religii zgodnych z wymienionymi przez Panią aktami prawnymi znajduje się w Porozumieniu pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii (Dz. Urz. MEN 2000, nr 4, poz. 20). Pozostałe akty prawne odsyłają do porozumienia, więc jak się wydaje sprawa jest jasna. Osoby, które posiadają kwalifikacje, mogą uzyskiwać awans zawodowy.
Jakimi dokumentami powinni się legitymować nauczyciele religii w szkole, która podpisuje z nimi umowę o pracę?
Z Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii (Dz. Urz. MEN 2000, nr 4, poz. 20) wynika, że nauczyciel religii przedstawia dyplom ukończenia studiów, a także poświadczenie o przygotowaniu pedagogicznym. W § 4 ust. 2 Porozumienia wymienia się dokument ukończenia wyższego seminarium duchownego albo dyplom (zaświadczenie) innej szkoły wyższej, kolegium teologicznego albo świadectwo ukończenia kursu katechetyczno-pedagogicznego prowadzonego przez kolegium teologiczne, wyższe seminarium duchowne lub inną szkołę wyższą. Dodatkowo potrzebne jest rzecz oczywista skierowanie do pracy (misja kanoniczna).
Które uczelnie przygotowują nauczycieli religii do zajmowania stanowiska w odpowiednim typie szkół?
Trudno dokładnie określić, które uczelnie przygotowują nauczycieli religii do zajmowania stanowiska w odpowiednim typie szkół. Zasada ogólna stwierdza, iż kwalifikacje do nauczania religii w danym typie szkół zależą od posiadanego tytułu zawodowego, ewentual-nych dodatkowych kursów kwalifikacyjnych (np. dla szkół specjalnych). Ogólnie na to pyta-nie można odpowiedzieć następująco: Uczelnia, która wystawia dokument dający kwalifika-cje do uczenia na danym etapie edukacyjnym, przygotowuje nauczycieli religii do zajmowa-nia stanowiska w odpowiednim typie szkół.
Jaki kierunek studiów daje uprawnienia katechetyczno-pedagogiczne zgodnie z wymaganym prawem?
Jeśli chodzi o kierunek studiów, który daje uprawnienia katechetyczno-pedagogiczne zgodnie z wymaganym prawem, to Porozumienie pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii (Dz. Urz. MEN 2000, nr 4, poz. 20) na ten temat wypowiada się precyzyjnie w § 1-3. Generalnie konieczne jest ukończenie studiów magisterskich lub licencjackich na kierunku teologia, bąd uzupełnienie ich na studiach podyplomowych, też na kierunku teologia. Warto nadmienić, że konieczne jest przy tym przygotowanie katechetyczno-pedagogiczne, a nie ogólne przygotowanie pedagogiczne. Wynika to z § 4 Porozumienia, w którym mówi się o nabyciu wiedzy i umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii, katechetyki i dydaktyki, nauczanych w powiązaniu z teologią.
Jak zakwalifikować nauczyciela, który ukończył studia teologiczne zdając egzamin ex uniwersa theologia? Czy można ten egzamin zaliczyć jako licencjacki w rozumieniu zawodowym?
W odniesieniu do nauczyciela świeckiego lub zakonnego, który po uzyskaniu absolutorium na jednolitych magisterskich studiach teologicznych zdał egzamin ex uniwersa theologia, nie zdał jednakże egzaminu magisterskiego, to traktuje się go jako osobę bez kwalifikacji. Osoba ta może mieć uprawnienia do nauczania religii na mocy § 5 Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii, o ile była zatrudniona jako nauczyciel religii w dniu 6 IX 2000 roku. Uprawnienia te wygasają w dniu 31 VIII 2006 roku. Zdanie egzaminu ex uniwersa theologia nie jest równoznaczne z otrzymaniem tytułu zawodowego licencjata. Natomiast jeśli chodzi o ww. opisaną sytuację w odniesieniu do księży, to każdy ksiądz legitymujący się zaświadczeniem ukończenia wyższego seminarium duchownego posiada kwalifikacje do uczenia religii na wszystkich etapach edukacyjnych. Jest pewne rozróżnienie dotyczące płac:
Jeśli ksiądz, który nie posiada tytułu zawodowego magistra, ukończył wyższe seminarium duchowne do roku 1989, to traktuje się go jako osobę posiadającą tytuł zawodowy magistra teologii (wynika to z faktu, że część seminariów nie mogło nadawać takich tytułów przed rokiem 1989).
Jeśli ksiądz, który nie posiada tytułu zawodowego magistra, ukończył wyższe seminarium duchowne po roku 1989, to traktuje się go jako osobę z kwalifikacjami, ale otrzymuje pensję według zaszeregowania do grupy osób z wykształceniem średnim.
Proszę dokładnie określić określenie formy uzupełnienia przygotowania teologiczno kate-chetycznego.
Formy uzupełnienia przygotowania teologiczno-katechetycznego wynikają z § 4 ust. 1-2 Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z 6 IX 2000 w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii. Stwierdza się tu, czym jest to przygotowanie oraz w jaki sposób można je dokumentować. Otóż przez przygotowanie teologiczno-katechetyczne należy rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii, katechetyki i dydaktyki, nauczanych w powiązaniu z teologią w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin oraz odbycie pozytywnie ocenionych praktyk pedagogicznych w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin. Przygotowanie to odbywa się w ramach studiów prowadzonych przez uczelnię (uniwersytet, akademię, papieski wydział, wyższe seminarium duchowne, kolegium teologiczne) lub też w postaci kursu katechetyczno-pedagogicznego prowadzonego przez kolegium teologiczne, wyższe seminarium duchowne lub inną szkołę wyższą.
Co to jest Kolegium Katechetyczne?
Kolegium teologiczne to szkoła prowadzona zgodnie z zasadami ustalonymi przez Konferencję Episkopatu Polski. Szkoła ta daje kwalifikacje do nauczania religii w przedszkolach, sześcioletnich szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach zawodowych, a także może uzupełniać przygotowanie pedagogiczno-katechetyczne osób, które ukończyły wyższe studia magisterskie bez przygotowania teologicznego. W tym drugim przypadku studia w kolegium teologicznym są równoważne ze studiami podyplomowymi.
Jak mają się kwalifikacje i uprawnienia do nauczania religii do awansu zawodowego i wynagrodzenia?
Według interpretacji MENiS, osoby, które mają kwalifikacje do nauczania religii, mogą uzyskiwać stopnie awansu zawodowego, osoby, które mają uprawnienia do nauczania religii, nie mogą uzyskiwać stopni awansu zawodowego. Jeśli chodzi o wynagrodzenie, stosuje się tabelę zależną od tego, jaki tytuł zawodowy posiada nauczyciel, jaką ma wysługę lat i jaki stopień awansu zawodowego.
Czy uczeń w ciągu roku szkolnego może (bez wyjaśniania powodów nauczycielowi religii) zrezygnować z nauki religii? Co z jego bezpieczeństwem w szkole? Co z jego klasyfikacją?
Uczeń może w ciągu roku szkolnego (bez wyjaśniania powodów nauczycielowi religii) zrezygnować z nauki religii, o ile ukończył 18 lat. Wcześniej mogą to uczynić jego rodzice lub opiekunowie prawni. Osoba ta nie jest klasyfikowana z religii. Za jego bezpieczeństwo w szkole odpowiada dyrekcja.
